معرفی کتاب ورزش‌های بومی و محلی و توسعه روستایی

معرفی کتاب ورزش‌های بومی و محلی و توسعه روستایی از دکتر عبدالحمید پاپ‌زن؛ دکتر حسین آگهی و مهندس مهنا شاهمرادی؛ بیست و چهارمین دستاورد سازمان دانش بومی و فرهنگ شفاهی ایران باختری.

گنجینه‌های سامانه­‌های دانش بومی، میراث گران‌بهایی است که پس از گذر هزاران ساله‌ی خود امروز در دستان ما و به بهایی اندک قرار دارد. اینک با این همه ثروت و ارزش بالا و ولا چه کار کرده‌ایم و یا چه می‌کنیم، بستگی به آن دارد که درک و فهم ما از این میراث به چه اندازه‌ای باشد. ناگفته هویدا و آشکار است که این سامانه‌های بی‌بدیل در هر منطقه و یا کشوری، که از پیشینه‌ی فرهنگی و تمدن روزافزونی برخوردار باشد، از غنا و ارزشمندی بیشتری سود می‌برد. شاید با برگشت به کمتر از نیم‌قرن پیش نمونه‌هایی از این گنجینه را مجسم می‌کنیم، که متاسفانه امروز وجود خارجی ندارند.

Publication of the Organization for Indigenous Knowledge and Oral Traditions of Western Iran No.24

Indigenous and Local Sports and Rural Development 

Abdolhamid Papzan (Ph.D). Hossein Agahi (Ph.D), Mohana Shahmoradi

 

معرفی کتاب ورزش‌های بومی و محلی و توسعه روستایی

یکی از مباحث مهم که بشر امروزین در رنگ‌ها و شکل‌های دیگری بدان می‌­تازد و می‌­بالد، ورزش است. در یک مطالعه‌ی حتی نه چندان وسیع و عمیق، توجه انسان جلب می‌شود که در تمامی کشورهای جهان و بویژه دنیای غرب هر کس به نوعی می­‌خواهد بگوید که یا ورزشکار است و یا به ورزش علاقه­‌مند. کمتر پیش می­‌آید که به موردی غیر از این دو برخورد کنیم.

تظاهر به این امر نشان از این دارد که بحث ورزش در ابعاد مختلف آن حائز اهمیت ویژه می­‌باشد، لیکن پرسش اساسی این است که آیا آنچه که بشر امروزی به آن ورزش می­‌گوید، همان چیزی است که باید وجود داشته باشد ؟! یا اینکه این واژه نیز همانند فراوان واژه‌های دیگر دچار استحاله گردیده و از نوع دیگری شده است ؟! مقایسه‌ای ساده بین بسیاری از حرکاتی که امروز ورزش می‌­نامیم با آنچه در گذشته با این نام نامیده می‌شده، بیانگر وجود تفاوت­‌هایی اساسی بین این دو می­‌باشد.

ورزش‌های بومی و محلی و توسعه روستایی

امروزه ورزش به مثابه زد و بند و تاخت و تاز در میدان سوداگری و حتی سیاست خودنمایی می­‌کند و دیروز روح همبستگی و برادری و مقاومت را القا می‌­کرد. جوهره­‌ی ورزش دیروزین کار جمعی و تقویت ارتباط بین انسان­ها و ارتقاء روحیه­‌ی جوانمردی و بزرگی بود. در حالی که امروز ورزشکاران به عنوان کالا و همانند با سایر دیگر اجناس و کالاها توسط باشگاه­‌ها و یا بهتر بگویم بنگاه‌­های اقتصادی ورزشی خرید و فروش می‌­شوند. ورزشی که دیروز کرامت و بزرگی انسان را حتی در میدان­‌های نبرد به نمایش می­‌گذاشت، امروز به ابزاری برای سوء استفاده‌­های گوناگون تبدیل می­‌شود.

در لابلای این جمله‌­ها و نیز تحلیل­های منطقی دلسوزان فرهنگ این مرز و بوم می­توان این نتیجه را دریافت کرد که امروز کمیت­‌ها جای کیفیت‌­ها را پر کرده­‌اند. و این تلنگری است به آنان که به فرهنگشان عشق می­‌ورزند و بدان می­‌بالند.

مستندسازی ورزش­‌ها و بازی­‌های محلی، بویژه در محل­‌هایی که کمتر از مواهب توسعه برخوردار شده‌­اند!!! واقعیت‌های بزرگی را به نمایش درمی‌­آورند. در بررسی سامانه­‌های مرتبط با این ورزش‌­ها و بازی­‌ها درمی­‌یابیم که چه گنجینه­‌ی گران­بهایی را  صاحب هستیم، اما بدان بی­‌توجه.

مستندسازی ورزش های بومی و محلی

آنچه که خوانندگان فرهیخته پیش رو دارند، مستندسازی بخشی از ورزش­ها و بازی­های بومی در شهرستان کرمانشاه و آنهم در مناطق روستایی است. اگر حوصله کنید و برگ­‌های این کتاب را یکی پس از دیگری با دقت پی بگیرید، خواهید دید که هر یک از این موارد دنیایی از پیام­‌های همبستگی، آماده­‌سازی، انسانیت، معرفت و شناخت، عشق و علاقه به دین و وطن و ساخت و پرداخت انسان­ها برای مواجهه با سختی­‌ها و دشواری­‌ها و در عین حال ایجاد سرور، شادی و نشاط سالم را به همراه دارد.

البته اگر با دید عمیق‌­تری به موضوع بنگریم، جای پای نگاه فلسفی انسان امروزین و دیروز را خواهیم دید. مگر نه این است که امروز علی رغم ادعای موجود مبنی بر روح جمع­گرایی و مشارکت­‌های اجتماعی، عملاً بر فردگرایی و جدا کردن انسان­ از جمع و اجتماع تاکید می‌­شود.

بررسی ساده­‌ی ارتباط­‌های خانوادگی و فامیلی و در مداری بازتر، مردمان یک شهر و دیار، این واقعیت تلخ را نمایان می­‌کند که هر چه جلوتر می­‌رویم، روابط اجتماعی ضعیف­تر شده و انسان­ها از یکدیگر بی­خبرتر می­‌شوند. دیگر روح این کلام زیبا را که « بنی آدم اعضای یک پیکرند» را احساس نمی‌کنی. گویا انسان­‌های یک جامعه موجوداتی بی­روح و ماشینی هستند که کمال خونسردی و بی­‌تفاوتی از کنار یکدیگر عبور می‌­کنند.

Indigenous and Local Sports and Rural Development

کجاست آن حس سرورانگیزی که از گذر از یک بازار قدیمی و یا یک زورخانه‌­ی سنتی به انسان دست می­‌داد. تصور می­‌کنیم همه غریبه‌ایم و از ازل هیچ گونه آشنایی و انس و الفتی بین ما وجود نداشته است. وقتی شما ساختار  ابزارهای ارتباطی انسان­ها را در گذشته بررسی می­‌کنید، متوجه می­‌شوید که در آن ساختار هر فردی به ناچار جزئی از جمع تعریف می‌­شد، و وظیفه­‌ای را به عهده داشت، لذا شما خواسته و یا ناخواسته در یک سامانه و سیستم اجتماعی و ارتباطی قرار می­‌گرفتی و به تدریج یاد می­‌گرفتی که در این سیستم باید با دیگران تعامل داشته باشی.

انسان از گذر از این گذرگاه و معبر ابزاری به تفکر و اندیشه وادار می‌شد. همان چیزی که او را از همه موجودات زنده و غیر زنده­‌ی دیگر متمایز می­‌کرد. درست است که مکانیزم تفکر و اندیشه در دنیا فرد اتفاق می‌­افتد، لیکن جرقه­‌های آن در جمع زده می­‌شود.

تصور کنید انسانی در ابتدا در خلوتی زندگی می­‌کند و با کسی ارتباط و تعامل نداشته باشد، می­‌توانیم برای این انسان اندیشه­‌ای والا متصور باشم، هرگز. حتی عرفا نیز که در خلوت خود با خدای خود راز و نیاز می­‌کنند، از طریق جمع، به این خلوتگاه راه پیدا کرده‌­اند و این چیزی است که روز به روز کم رنگ و کم رنگ­تر می­‌شود.

نمونه­‌ی بارز این دیدگاه فلسفی را می­‌توانیم در ورزش جستجو کنیم. شما خوانندگان فهیم و فرهیخته، هر یک از ورزش‌­های پیش­رو در این نوشتار را با دید ژرفانگر درکاوید و بعد ببینید که چه رمز و رازهایی در این به اصلاح ورزش­ها و بازی­ها نهفته است و چگونه آن روحیه­‌ی کار جمعی و تفکر جمعی مورد توجه بوده، به گونه­‌ای که افراد بدون آنکه در هیچ برنامه­‌ی آموزشی بخصوصی شرکت کرده باشند این روحیه با ارزش را صاحب می­‌شوند.

کتاب ورزش‌های بومی و محلی در توسعه روستایی

بر اساس این تحلیل کوتاه و به دلیل اهمیت ورزش و نقش بی­‌بدیل آن در موضوعات اجتماعی، فرهنگی، روحی و روانی، اقتصادی، زیست محیطی و سایر مقوله­‌ها و اینکه این بحث با اهمیت چگونه می‌­تواند بر توسعه جامعه و بویژه توسعه­‌ی روستایی اثر بگذارد، تحقیقی ارزشمند توسط خانم مهندس مهنا شاهمرادی در محدوده­‌ی جغرافیایی شهرستان کرمانشاه به اجرا درآمد.

نوشتار حاضر پیش­رو حاصل تحقیق فوق الذکر است که به همه علاقه­‌مندان و دوست­داران فرهنگی ملی و محلی و نیز ورزش پیش­کش می­‌گردد. بویژه شمار زیادی از مردمان فرهنگ­ساز و فرهنگ دوست دیار کرمانشاه در آن شریک و سهیم­‌اند. روستائیان عزیزی که دوستانه و سخاوتمندانه داشته­‌های خود را پیرامون موضوع پژوهشی در اختیارمان گذاشتند. بازخوانی و اظهار نظرهای ارزشمند استاد فرزانه جناب پرفسور محمدرضا (فریبرز) همزه‌­ای به گونه­‌ای بوده است که نمی‌­توان کلماتی همسنگ و در شأن این ارزش ارائه نمود. فقط بسنده می‌­کنیم به سپاسی کوتاه.

همکاری با ما

در پایان انتظار می­‌رود از دید نقادانه‌­ی صاحب نظر و دانش و تجربه در این حوزه برخوردار باشیم، در عین حال یادآور می­‌شویم که شاید کتابی از این دست و تحقیقی به این شیوه که در نوع خود از نظر مطالعات اجتماعی می­‌تواند کم نظیر باشد، بتواند سایر محققان بخصوص جوانان و دانشجویان تحصیلات تکمیلی را وادار کند که گوشه‌ی چشمی به سامانه‌های دانش بومی داشته باشند و تا قبل از آنکه این دانش پر ارزش از صحنه‌های فرهنگی ما رخت بربندد آن را به تصویر بکشانیم و مستند نماییم.

به نظر می­‌رسد در شرایط فعلی که زندگی ماشینی بی­رحمانه تمامی مظاهر فرهنگ و تمدن جوامع انسانی را نشانه گرفته و می‌­رود که جلوه‌­های بی­بدیل را به نابودی بکشاند، به هر طریق ممکن این فرهنگ را مستند و پابرجا کنیم تا آیندگان بدانند که نیاکان متعهد و خوش فکری داشته‌­اند و در روزگاران آینده دوبار این سامانه­‌های مهم را باآفرینی کنند و از آن لذت ببرند.

کتاب رزم نامه یا شاهنامه کردی  ؛ کتاب گمانه‌های جهانی توسعه   و    توسعه نیافتگی جلد اول و جلد دوم  و  دفتر شعر « از کوچه‌های خاکی سرتپه تا خاک»  نمونه‌هایی از دستاوردهای سازمان دانش بومی و فرهنگ شفاهی ایران باختری.

This post is available: