آشنایی با دانش بومی دامداران کوچ‌رو ایل کلهر Knowledge of the Kalhor Cattle Breeders

آشنایی با دانش بومی دامداران کوچ‌رو ایل کلهر، (Knowledge of the Kalhor Cattle Breeders)، استان کرمانشاه، ایل کلهر تالیف؛ عبدالحمید پاپ‌زن و نشمیل افشارزاده، انتشارات دانشگاه رازی، سال 1388

سومین دستاورد سازمان دانش بومی و فرهنگ شفاهی ایران باختری

Publication of the Organization for Indigenous Knowledge and Oral

Traditions of Western Iran, No.3

An Introduction to

Indigenous K Gilan e gharb District of Kermanshah (Iran)

nowledge of the Kalhor Cattle Breeders

By:

(Ph.D) Abdelhamid Papzan (Ph.D), Nashmil Afsharzadeh

آشنایی با دانش بومی دامداران کوچ‌رو ایل کلهر مقدمه نویسنده:

از کجا آغاز کنیم؟ چنانچه به گذشته‌های دور بازگردیم، آنچه قابل تجسم است، سرسبزی، زیبایی پاکی و کره‌ای عاری از خشونت و تخریب و خسارت به اکوسیستم است که به چشم می‌آید. با ظهور تفکر جدید در جریان انقلاب به اصطلاح علمی و صنعتی در رنسانس آن دیگرگونی‌هایی که ارمغان و هدیه‌ی این اندیشه‌ی نو به حساب می‌آید، رخدادهای جدیدی به وقوع می‌پیوندد و بشر وارد جریان تازه‌ای از تاریخ خود می‌شود.

او دچار این توهم می‌شود که باید تنها هم سو با فناوری‌های جدید به اصطلاح علمی حرکت کند و در یک ناآگاهی و جهل مرکب تمام آنچه را که متعلق به فرهنگ شفاهی و سامانه‌های دانش بومی است به ریشخند بگیرد و آن را غیر علمی بداند. توهمی که برای سده‌های زیادی گریبانش را می‌گیرد و هنوز نیز با گذشت قرن‌ها و حتی ورود به هزاره‌ی سوم رهایش نکرده است، چرا که ورود علم جدید به چرخه‌ی تاریخ بشر این تصور را به وجود آورد که هر آنچه به گذشته تعلق دارد، بوی کهنگی می‌دهد و باید فراموشش کرد. تجارب، فرهنگ و فناوری‌های گذشته را باید با مردمان دوران خود دفن کرد از آن جهت که اصولا در عصر جدید کاربردی نخواهد داشت.

nowledge of the Kalhor Cattle Breeders

این تفکر و باور غلط و تندروانه ضربه‌هایی را بر پیکره‌ی تاریخ بشری وارد کرده است که به گمان بسیاری از صاحبان اندیشه قابل جبران نخواهد بود. چرا که آنچه مسلم است دستیابی به توسعه با توسل به مدل‌های غربی و با نگرش‌های تک بعدی و تقلیل‌گرایانه به دلیل ناکامی‌های فراوان منطقی و معقول به نظر نمی‌رسد. خوشبختانه و بنابر فطرت، هستی همه چیز و همواره در حال تغییر است و هیچ حادثه و رخدادی جاودانه نخواهد بود. بر این اساس و به دلیل اشکال‌های متعدد وارد به تفکر فوق و در گذر زمان به تدریج ابتدا کارکردها و سپس اصول این نگاه نو مورد سوال واقع شد. این پرسش‌ها جدی و جدی تر شد تا آنجا که ضرورت دستیابی به پارادایمی جدید احساس شد.

آشنایی با دانش بومی دامداران کوچ‌رو ایل کلهر

آزاد اندیشان در ارتباط با یکدیگر و حتی مستقل از هم اندیشه‌های نویی را ارائه کردند و حاکمیت مطلق علمی بر فرایند توسعه را مردود دانستند. در نگاه جدید، نوعی توجه جدی به تاریخ و فرهنگ گذشته، مرکز ثقل مدل‌های توسعه قرار می‌گیرد. نظام‌های دانش بومی و فرهنگ شفاهی هویتی مجدد پیدا می‌کند. به گونه ای که امروز در هزاره‌ی سوم هیچ اندیشه‌ی متفکرانه ای یافت نمی‌شود مگر این که روی جدی گرفتن سیستم‌های دانش بومی تاکید داشته باشد.

بشر باید این رویکرد جدید را به فال نیک بگیرد و پشتیبانی از آن را به فرهنگ عمومی جهانی تبدیل کند. دانش بومی، ساختارها، کارکردها و تاثیرت آن بر فرایند توسعه به ویژه توسعه‌ی پایدار اجتناب ناپذیر است. گمان می‌رود همه‌ی کشورها به ویژه کشورهایی که دارای تمدن‌های درخشان گذشته هستند، لازم است به بررسی و واکاوی دقیق این نظام‌ها بپردازند و مدل‌های توسعه‌ی جامعه‌ی خود را بر آن استوار نمایند.

نظام دامداری صنعتی در دهه‌های اخیر از پیشرفت‌های قابل ملاحظه‌ای برخوردار بوده است. افزایش چشم‌گیر کارایی تولید، واقعیتی است کاملا آشکار. اما این نظام از محدودیت‌های اساسی و غیر قابل انکاری نیز رنج می‌برد. از جمله‌ی مهــم‌تــریـن ایــن محدودیت‌ها می‌توان از مصرف بی‌رویه داروها، مصرف بی‌رویه هورمون ها، تغذیه نامناسب دام و به طور کلی اثر بخشی و بهره‌وری پایین این نظام که سلامت مصرف‌کنندگان را تحت تأثیر قرار داده، نام برد.

سومین دستاورد سازمان دانش بومی و فرهنگ شفاهی ایران باختری

این مسائل تنها محدودیت‌های نظام صنعتی دامداری نیست. اضافه بر آن، نابودی و انقراض گونه‌های حیوانی، آسیب‌های جدی وارده به مراتع و رعایت نکردن حقوق حیوانات (از دیدگاه طرفداران حقوق حیوانات)، از دیگر پیامدهای منفی آن است. بنابراین، بازنگری جدی در این نظام و یافتن راه حلی جایگزین یک ضرورت است، چرا که از سویی در آینده، آزادی تجارت جهانی باعث بروز تغییراتی در سیستم‌های تولید محصولات غذایی کشورها خواهد شد، و در عرصه‌ی رقابت جهانی کشورهایی موفق خواهند بود که تولیدات سالم‌تری را به بازار عرضه کنند و از سوی دیگر به همان اندازه که توسعه ضروری است، «پایداری» آن نیز اهمیت دارد و توسعه بدون پایداری عقلائی نیست.

برای دست‌یابی به توسعه‌ی پایدار در سطح ملی و جهانی طرح‌های توسعه باید:

• از لحاظ زیست محیطی، پایدار
• از دیدگاه اقتصادی، کارا و سودآور
• از جنبه ی ،اجتماعی عادلانه و
• از لحاظ فرهنگی با جامعه مورد نظر سازگار باشند.

Knowledge of the Kalhor Cattle Breeders

دانش بومی نیز دقیقا به لحاظ داشتن این ویژگی‌ها پایدار تلقی می‌شود. ،بنابراین هر چند چشم پوشیدن از تجارب جهانی نابخردانه است، اما رها کردن خرد تجربی و تاریخی بیش از ۸۰۰۰ ساله‌ی دامداران که حاصل شرایط فرهنگی و اقلیمی این مرزو بوم است نیز به هیچ وجه بخردانه نیست. لذا بازنگری در نظام دامداری موجود و یافتن راه حلــی «جایگزین» «ضروری» به نظر می‌رسد.

به هر روی، با پذیرش این اصول که

۱- دانش بومی نیز همچون هر دانش بشری دیگر خالی از اشکال نیست.

۲- به همان اندازه که توسعه ضروری است پایداری آن نیز اهمیت دارد.

3- برنامه های توسعه نمی‌تواند با نادیده انگاشتن بومیان و با استفاده از مسیرهای فرعی به اهداف خود دست یابد.

 ضرورت و اهمیت مستندسازی دانش زمان آزموده‌ی بومی بیش از پیش آشکار می‌گردد. خاصه این که بسیاری از گروه‌های قومی و الگوهای زیست بومی از جمله کوچندگی، آرام آرام رو به زوال رفته و این مسئله خود ضرورت ثبت و نگهداری تجربه زیسته‌ی هزاران ساله‌ی بومیان را که با بهره گیری از آن توانسته‌اند بقاء خود را در شرایط اغلب بی‌ثبات و کم بازده محلی حفظ کرده و با کمترین خسارت به طبیعت به زندگی و تولید بپردازند را نشان می‌دهد.

انتشارات دانشگاه رازی 

  آدرس: کرمانشاه، باغ ابریشم، دانشگاه رازی، معاونت پژوهش و فناوری، انتشارات

 کدپستی:  6714967346، تلفن:    34280802 -083، نمابر:   34274516-083، ایمیل: Press@razi.ac.ir

سایت انتشارات دانشگاه رازی و راهنمای خرید از آن

This post is available: